Als de insomnia weken of maanden aansleept, is er sprake van chronische insomnia en is een behandeling noodzakelijk. Door spanning en emoties is iedereen wel eens slapeloos. Meestal is dat goedaardig en van voorbijgaande aard. Een volwassen persoon heeft tussen de 6 en 9 uur slaap nodig per dag. Het aantal uren slaap kan sterk variëren van persoon tot persoon.
Het is normaal dat oudere mensen minder slaap nodig hebben door o.a. hun verminderde activiteit overdag. Ouderen gaan vaak slapen volgens het vaste patroon van vroeger – toen ze actiever en werkend waren en dus meer slaap nodig hadden – met het gevolg dat ze meer liggen te woelen in bed. Dit lijkt op slapeloosheid en kan gewoon opgelost worden door later te gaan slapen en vroeger op te staan.
Insomnia wordt verdeeld in verschillende soorten: in- en doorslaapproblemen of te vroeg wakker worden in de ochtend, slaapproblemen ten gevolge van een psychische toestand (bijvoorbeeld bij depressie) of slaapproblemen met een lichamelijke oorsprong (bijvoorbeeld bij een obstructieve bronchitis, een slaapapneu, Astma, etc.). Verder zijn dyssomnie klachten o.a. beperking van slaapduur, slaapkwaliteit, slaapverloop of bijvoorbeeld slaapwandelen.
Bij parasomnie vertoon je ongewoon gedrag tijdens het slapen. Je doet iets onverwachts waardoor het lijkt alsof je wakker bent, zoals slaapwandelen. Je hebt tijdens het slapen geen enkel benul van wat je doet. Andere dingen die kunnen spelen bij parasomnie kunnen verward wakker worden zijn, nachtmerries, actief beleven van dromen in de nacht, tandenknarsen, hardop dromen, eten tijdens slaap, bedplassen, verstarring bij opstaan, ritmisch schuddebollen met je hoofd, al dan niet begeleid door gezoem en dergelijke.
Ook kunnen slaapverstoringen optreden door medicatiegebruik of verslaving aan stoffen waaronder medicatie. Bij lichamelijk psychiatrische klachten zijn er slaapproblemen zoals bijvoorbeeld bij een affectieve stoornis of bij een gefragmenteerde Myoklonus (onregelmatig schokken tijdens slaap).
Wat zijn de gevolgen van insomnia?
Iedereen krijgt weleens te maken met insomnia of slapeloosheid. Mensen met insomnia kunnen in het algemeen moeilijk inslapen en worden ’s nachts vaak bewust wakker of worden te vroeg wakker in de ochtend. Het is biologisch normaal dat tijdens slaapcycli mensen kort wakker worden maar de meeste mensen hebben dit niet bewust in de gaten. Wie regelmatig niet goed slaapt, functioneert overdag minder goed. Een slaapstoornis gaat dan gepaard met vermoeidheid overdag, concentratieproblemen en prikkelbaarheid. Ook lichamelijke klachten kunnen het gevolg zijn van een gebrek aan goede nachtrust. Je hebt weinig energie, een verminderde immuniteit (weerstand tegen ziekte) of allerlei pijnklachten. Hierbij kun je denken aan pijn in de nek, de schouders, de rug of op een toch al zwakkere plaats in het lichaam.
Wat kun je doen bij insomnia / slapeloosheid?
Niet goed kunnen inslapen, is vaak het gevolg van een te druk werk- of levensritme overdag (het brein is nog te overactief en komt niet tot rust). Ook te laat en teveel kijken op beeldschermen en telefoons zorgen voor veel klachten van slapeloosheid. Vaak liggen ook mensen nog te piekeren in bed omdat ze overdag de oorzaak van het gepieker niet aanpakken of nog niet kunnen aanpakken. Een andere oorzaak is teveel cafeïne, alcohol en structureel verkeerde voedingsgewoontes. Dit is gemakkelijk te verhelpen door te ontspannen voor het slapengaan en geen koffie of zware maaltijden te nuttigen enkele uren voor het slapengaan.
Behandelen van insomnia door de huisarts
De huisarts gaat meestal de oorzaak van de slaapprobleem onderzoeken. Vaak liggen psychische klachten aan de basis zoals stress of angst. De huisarts kan de oorzaak proberen te achterhalen en eventueel doorverwijzen. Regelmatig wordt ook medicatie voorgeschreven. Is er eerder sprake van een lichamelijk gezondheidsprobleem dan moet het opgespoord en behandeld worden (zoals bijvoorbeeld apneu). Je lifestyle of factoren in je omgeving kunnen insomnia in de hand werken.
Veel mensen gaan naar de huisarts met de gedachte dat slaapmiddelen hun slaapprobleem kunnen en zullen oplossen. Deze geneesmiddelen worden benzodiazepines genoemd. Ze hebben een angst verminderend, kalmerend en slaap opwekkend effect. Het effect van slaapmedicatie is slechts van korte duur. Voorzichtigheid is dan ook geboden, o.a. door de ongewenste bijwerkingen. Een huisarts overweegt alleen een slaapmiddel voor te schrijven om symptomen van niet of minder functioneren overdag te verlichten en de patiënt kortstondig bij te staan in een moeilijkere periode. Na enkele weken ontstaat er o.a. gewenning. De meeste slaap geneesmiddelen hebben dan geen effect meer. Bij het stoppen met de medicatie treden vaak ontwenningsverschijnselen op.
Elders las ik dat een studie van het BCFI, het Belgisch Centrum voor Farmacotherapeutische Informatie, in 2011 aantoonde dat “deze middelen de inslaapduur verkorten maar geen invloed hebben op de totale duur van de slaap en zelfs de kwaliteit van de slaap doen afnemen” (men slaapt minder diep waardoor men toch niet zo uitgerust is na een schijnbaar iets langere nachtrust). Slaapmiddelen zijn vaak slechts aangewezen wanneer ze niet langer dan een week gebruikt worden (meestal in een acute fase).
Hypnotherapie en slaapproblemen
Hypnotherapie is een goede aanpak voor slaapklachten. Veel klachten komen namelijk uit het onderbewuste. En hypnotherapie heeft voor zover bekend geen bijwerkingen op de slaap. Bij slaapklachten wordt gebruikt gemaakt van “de (Duitse) klinische hypnotherapie methode bij slaapproblemen ”. Er is een speciale slaap intake van toepassing. Ook wordt in de beginperiode of tijdens de intake van de behandeling een gericht weekverslag gevraagd van het gedrag, de patronen en de problemen. Slaapklachten zijn meestal complexer van aard en de behandeling kan langer duren dan gemiddeld. Tijdens de behandeling in mijn praktijk geef ik ook voorlichting en slaapadvies over slaaphygiëne en stimuluscontrole. Hierbij geef ik je als hypnotherapeut advies over de “slaaphygiëne” (je dagritme en gedrag overdag en over slaapgedrag wat werkt).